Taalweetjes
Patat of Friet? Waar komt het vandaan
Martin Koster
Algemeen directeur Vertalingen.nl sinds 1999.
Noem jij het pommes frites, patat of friet? In welk kamp je ook zit: vandaag is het de dag van de Franse frietjes!
Als taalspecialisten zijn we erg benieuwd waarom Nederland zo verdeeld is. De rivier de Maas lijkt wel een grens te trekken tussen de twee kampen. In het noorden en midden van Nederland noemt men de goudbruine gefrituurde reepjes ‘patat’ en in het zuiden wordt dit gele goud ‘friet’ genoemd. We gingen op onderzoek uit: patat of friet?
Betekenis patat
‘Patat’ heeft in het etymologisch woordenboek van het Nederlands dezelfde betekenis als het Belgisch-Nederlandse ‘aardappel’. Terwijl wij het in boven de rivieren in Nederland het bij patat hebben over ‘gefrituurde reepjes aardappel’.
Waar komt het woord patat vandaan?
Uit Spanje! Spanjaarden die in de 16e eeuw op ontdekkingsreis gingen, proefden in de Andes de zoete aardappel (‘batata’) en de witte aardappel (‘papa’). Zoete oranje aardappel of witte aardappel. Men husselde deze piepers nog wel eens door elkaar waardoor het verbasterde woord ‘patata’ voor het gemak gebruikt werd.
Van Spanje naar Vlaanderen
Via Spanje kwam de ‘patata’ aan in Vlaanderen waar ze dit zetmeelrijke product in de hete olie frituurden met als resultaat de ‘patates-frites’. Gooi je er een aantal Vlaamse dialecten in dan werd dit woord in de volksmond al snel ‘patat friet’ genoemd. In het Nederlands-Nederlands (de taal gesproken ‘boven de grote rivieren’ aldus de etymologiebank) werd dit nog wat verder afgekort tot patat.
Maar waar komt het woord friet vandaan?
Ok, dus boven de rivieren spreekt met van patat dat vanuit Spanje via Vlaanderen naar Nederland is gekomen. Hoe zit het dan met het woord friet. Waar komt dat vandaan?
Dit woord is afkomstig uit het Franse gedeelte van België. De patates-frites werd afgekort tot frit. Fritten staan ook in het etymologisch woordenboek van het Nederlands en is de aanduiding van ‘stukjes gesneden en in gesmolten vet gebakken aardappelen’. Vanuit het zuiden kwam het woord frit langzaam omhoog en werd het friet. Eet smakelijk!
